Ankara’nın Mamak ilçesine bağlı Ortaköy 80. Yıl Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü tarafından uygulanan Kamu Binalarında Enerji Verimliliği (KABEV) projesi kapsamında sağlanan renovasyon desteğinden faydalanan ilk okullardan biri. KABEV sayesinde okullarında yapılan enerji verimliliği uygulamalarıyla okuldaki eğitim ve yaşam kalitesinin belirgin şekilde arttığını belirten projenin okul koordinasyonundan sorumlu müdür yardımcısı Levent Hıdır, eğitim kalitesinin yanı sıra öğrencilerin ve öğretmenlerin sağlık şikayetlerinin de önemli ölçüde azaldığına dikkat çekiyor. KABEV projesi Dünya Bankası finansmanıyla uygulanıyor.

KABEV projesinden nasıl faydalanmaya karar verdiniz?

Aslında okulumuz eski bir okul değil fakat yine de bazı teknik eksiklik ve yetersizliklerden kaynaklı yan etkiler mevcuttu ve bu etkiler çeşitli açılardan okuldaki genel kalitenin düşmesine sebebiyet veriyordu. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan duyuruyu incelemenin ardından proje kriterlerini karşıladığımızı görünce okulumuzun enerji verimliliği tasarruflarından faydalanmasını istedik. Okulumuzun bulunduğu yer köy bölgesine girdiği için bazı zorluklar yaşadık fakat zaman içerisinde tüm zorlukları aşarak ve istenen belgeleri sunarak proje faydalanıcısı olmaya hak kazandık.  

Okulunuzda enerji verimliliğiyle elde etmek için uygulanan renovasyon çalışmaları nelerdir?

Okulumuzda enerji verimliliği ve tasarrufu elde etmemizi sağlayacak çok çeşitli renovasyon çalışmaları uygulandı. Dış cephe yalıtımı, pencerelerin değişimi ve optimizasyonu, kazan dairemizin pompalarının ve güneş enerji sistemlerinin yenilenmesi, aydınlatmada kullanılan eski tip floresanların LED ampullerle değiştirilmesi ve kompanzasyon panosunun yenilenmesi gibi yenileme faaliyetlerinden faydalandık.

Bu renovasyon çalışmalarının eğitim kalitesi, genel sağlık ve çevre açısından faydalarından söz eder misiniz?

Pencerelerden başlayacak olursak sınıflarımız eskiden iki camlıydı. KABEV desteğiyle hem üç cama çıkarıldı hem pencere ebatları büyüdü hem de yalıtımı yapılmış şekilde yerlerine takıldı. Bizim okulumuz kuzey yöne bakan bir lokasyonda yer alıyor. Toplam 32 sınıfımız var gündüz sıcak alan sınıf sayımız 8, yani okulumuz çoğunlukla soğuğa baktığı gibi pencereler değişmeden önce yeterince gün ışığı da almıyordu. Led ampullere geçişimiz de pencerelerin değişimi ile birleşince fark büyük değişim hissettik. Diğer yandan eğitimde dış etkenler dediğimiz bir durum var. Örneğin floresanlar ders esnasında sürekli bir uğultu ve gürültüye sebep oluyordu, ışıklarda pır pır etme gibi ders işleyişini engelleyici, rahatsız edici dış etkenlere sebep oluyordu. Okulumuzdaki tüm aydınlatma sistemlerinin LED ampullerle değiştirilmesi enerji tasarrufu elde etmemizi sağlamakla birlikte bu dış etkenlerin minimize edilmesini de sağladı. LED sisteminin entegrasyonu basit ve çok maliyetli bir sistem olmasa da okulların pek çoğunda hala floresan kullanılıyor ve bu derslerde konsantrasyonu ciddi şekilde etkiliyor. Ayrıca LEDler ışık verimi açısından da önemli. Bir sınıf ortamında gerekli olan ışığı floresanlar gerekli şekilde karşılamıyor. LED ampullerle sınıf içi aydınlık dersin kaliteli bir biçimde işlenmesine yetecek şekilde karşılanabiliyor. Bu değişim sayesinde öğrencilerimizin ve öğretmenlerimizin konsantrasyonu bozacak dış etken kalmadığını söyleyebilirim.

Renovasyondan önce okul sıcaklığı yeterli miydi?

Maalesef değildi.Biz okul olarak KABEV’den faydalanmadan önce kazanımızı 60 derece sıcaklıkta yaktığımız zamanlarda bile sınıflarda öğrenciler de öğretmenler de soğuktan dolayı paltoyla oturmak zorunda kalıyordu. Kış mevsiminde ben bu okulda projeden önce hiçbir öğretmenin montu olmadan sadece kazakla oturabildiğini hatırlamıyorum. Şu anda 40 derecede kazanımızı yakarak yani daha az yakıt tükettiğimizde dahi öğretmenlerimiz mevsime uygun kıyafetlerle ders işleyebiliyorlar. Öğleden sonra saat gibi kazanı kapatıp ertesi sabah geldiğimiz zaman okulun içinde en ufak bir soğukluk, serinlik olmuyor. İçeri girince sıcak hava yüzümüze çarpıyor.

KABEV sayesinde okulumuza güneş panellerinin kurulmasıyla kendi elektriğimizi kendimiz üretmeye başladık. Güneş enerjisi bakımından güneş paneli olmayan bizimle benzer nitelikteki okulların çok daha yüksek faturalar ödediğini görüyoruz. Onların da bina kapasitesi, öğrenci sayısı ve döner sermayesi bizimle aynı ancak bize gelen elektrik faturası ayda 20 bin lira civarındayken onlara gelen fatura 90 bin lira civarında. Böyle bir sonuç ülke ekonomisine ciddi katkıda bulunuyor. Ayrıca altını çizmek gerekir ki Türkiye’de genel olarak doğal gaz veya fosil yakıt üzerinden elektrik tüketiyoruz. Fakat bu şekilde güneş enerjisinden faydalandığımızda iklim krizine de sebep olan fosil yakıt tüketimini azaltıyoruz ve iklim krizi ile mücadele ediyoruz. İleride çocuklarımıza daha yaşanabilir dünya bırakmak için bu önlemler önemli. Ankara’da kendi elektriğini üreten nadir okullar arasındayız.

Renovasyonlara dair öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin geri dönütleri nasıl oldu?

Öncelikle okuldaki genel yaşam ve eğitim kalitesinin önemli derecede arttığı konusunda herkes hem fikir. Öğrencilerimiz de öğretmenlerimiz de eğitimdeki dış etkenlerin birçoğundan feragat ettiğimiz için memnunlar. Floresandan gelen gürültü, soğuk havanın gitmesi, içerinin aydınlık olması gibi durumlar öğrencilerin derslere olan konsantrasyon oranını güçlendirdi ve öğretmenleri de daha çok motive etti çünkü öğretmenin de aklının bir köşesinde onu rahatsız eden bir dış etken kalmadı. Ayrıca bu uygulamalar enerji verimliliğinin faydalarına dair genel farkındalığın da artmasını sağladı. Bir öğretmenimizin bağ evi tarzında bir tarlası vardı ve elektrik getirmek için uğraşıyordu. Okulumuzdaki güneş enerji panellerinin faydası ve maliyetlerini gördükten sonra direkt elektrik almaktan vazgeçerek güneş enerjisiyle kendi elektriğini kendisi üretmeye karar verdi.

Eğitim kalitesinin artması, olumsuz çevresel etkilerin azalması gibi durumlar elbette çok önemli fakat uygulamaların sağlık kalitesini artırması da bizi oldukça sevindirdi. Veliler çocukları artık daha az hastalandığı için mutlular. Geçen yıl “bizim çocuk sürekli grip, soğuk algınlığı yaşıyor” diyen anne ve babaların sayısı bu sene önemli ölçüde azaldı. Pek çok öğrencimiz “Bu okul ısındığından beri ben hastalanmıyorum, geçen yıl sürekli doktora gidiyordum bu sene daha hiç gitmedim” gibi geri dönütlerde bulundu. Ayrıca okulumuzda rapor alan öğretmenlerin de sayısı azaldı bu sene.

Mimari açıdan gelen övgülerden söz etmiyorum bile. Önceden de iyi, sağlam bir okulduk ama teknoloji daima gelişiyor, uygulamalar farklılaşıyor ve bunların bir de maliyeti var. Zaman ve kullanımın oluşturduğu ayrı bir tahribatta söz konusu. KABEV renovasyonları sayesinde daha dün inşa edilmiş yepyeni bir okul gibiyiz.

Renovasyon uygulama süreciyle ilgili bir anınızı paylaşır mısınız?

Okulun fiber optik hatlarının değişmesi gerekiyordu ben de elektrik uzmanı olduğum için bunu hemen halletmek üzere tez canlılıkla iskeleye çıktım. Ancak ne başımda baret ne de belimde emniyet kemeri olmak üzere hiçbir teknik önlemim yoktu. Aşağıdan projenin iş güvenliği ve sağlığı uzman bana seslenerek işi bırakmamı ve derhal aşağıya inmem gerektiğini söyledi. Zorla iskeleden indirilmeye bir an için bozulmuştum fakat bu deneyim benim için çok olumlu bir öğrenme oldu. O uzman benim iş güvenliği ve sağlığımı korumak için işini yaptı böylelikle ben de bakanlığın işçilerin iş güvenliği ve sağlığına ne kadar önem verdiğini de birebir görmüş oldum. Böylesi büyük bir işte hiçbir kazanın yaşanmamasında işini hakkıyla yapan iş güvenliği ve sağlığı uzmanlarının, denetleyicilerin, şantiye şefinin büyük rolü var. İnşaat hiçbir şekilde boş kalmadı, çalışma sürekli kontrol ve denetim altında gerçekleşti.

Bakanlık tarafından yapılan düzenli olarak denetimler yapıldı. Proje uygulamasından sorumlu müşavir firma, teknik uzmanlar, iş güvenliği ve sağlığından sorumlu bir ekip tüm uygulama boyunca okulumuzdaydı. Ekip çok iyi çalıştı ve herkes işine çok hakimdi, biz bundan çok etkilendik.

Umarım bu projeden daha fazla okula faydalanabilir. Okullar sürekli mezun verdiği için her yıl faydalanıcı ve farkındalık sahibi olan kişi sayısı da artıyor. Üstelik bu faydalanıcılarının çoğunun öğrenci olması erken yaşta enerji verimliliği bilincinin kazanılması anlamına geliyor.